Photo by Kathleen Van Vaerenbergh
Hoe een burn-out kan veranderen wie je bent en wat je doet
Op 2 december 2013 ging het licht uit en dat is het moment waarop alles veranderde. Het is zoals kinderen krijgen, er is een leven voor en een leven na. Als je de term ‘burn-out’ hoort, denk je misschien meteen aan de lichamelijke symptomen die ermee gepaard gaan. Die waren inderdaad vreselijk en beangstigend.
Maar dat was niet het ergste.
Het was het donkere niemandsland waar ik me plotseling in bevond. Ik was verloren. Mijn dromen waren in duigen gevallen en de regels en kaders volgens de welke ik leefde, leken niet meer bruikbaar te zijn.
Hoe kwam ik daar? Het stond niet op de kaart! Waar is de kaart eigenlijk?
Enter een nieuwe studie: psychologie. Het was nooit het plan om ook écht een nieuw diploma te halen en een drastische carrièrewending te nemen. Ik wilde gewoon begrijpen hoe we als mens in elkaar zitten en vooral: hoe kon ik vermijden dat het wéér zou gebeuren.
En in mijn (uitgebrande) achterhoofd dacht ik op dat moment ook nog dat ik in die studie wel een oplossing ging vinden voor de wereldwijde welzijnscrisis.
Niet dus. Dat had je al wel gemerkt.
Werkstress, de ontnuchterende waarheid
Tijdens mijn studie psychologie heb ik veel geleerd, maar weinig antwoorden gevonden.
Burn-out is geen nieuw fenomeen of een ziekte van deze tijd. Het werd eeuwen geleden al gedocumenteerd, zij het onder een andere naam. In zijn fantastische boek ‘Why Zebras Don’t Get Ulcers’ legt Robert Sapolsky gedetailleerd uit wat er gebeurt wanneer wij als menselijk zoogdier te veel stress ervaren. Stress is in alle facetten zeer persoonlijk: oorzaken, gevolgen en remedie. Een oplossing die voor iedereen werkt, zal er dus nooit zijn.
Anderzijds werd er al heel wat onderzoek verricht naar stress op de werkvloer. Hoe goed, gezond en productief werk er best uitziet, weten we en heeft onder meer betrekking op taakvariatie, beloning, arbeidszekerheid, taakidentiteit, feedback, etc.
Ontnuchterend is dat deze gegevens bouwen op onderzoek dat reeds in de vorige eeuw werd verricht en dus niet nieuw is. Toch zien we dat het aantal stressgerelateerde aandoeningen sinds het hoogtepunt van de financiële crisis (het faillissement van Lehman Brothers op 15 september 2008) jaar na jaar stijgt.
Kort samengevat: we weten wel hoe het moet en toch slagen we er niet in om het welzijn op de werkvloer écht te verbeteren.
Psychologische veiligheid is de oplossing. Of toch niet?
Eind 2018 publiceerde Amy Edmondson (Harvard Professor) een interessant boek: ’the Fearless Organization’. Het boek is eerder wetenschappelijk en gaat over psychologische veiligheid inclusief het belang ervan voor mens en organisatie.
Dit boek gaf mij een eureka-gevoel. Hier was ik naar op zoek.
De mogelijkheid om je veilig te kunnen voelen bij andere mensen is waarschijnlijk het allerbelangrijkste aspect van de geestelijke gezondheid. Veilige verbindingen zijn essentieel voor een zinvol en bevredigend leven. Sociale steun is meer dan alleen de aanwezigheid van anderen. Het belangrijkste aspect is wederkerigheid: werkelijk gehoord en gezien worden door de mensen om ons heen, het gevoel dat wij in andermans geest en hart bestaan. Om fysiek tot rust te komen, te genezen en te groeien is er een innerlijk gevoel van veiligheid nodig (Bessel van der Kolk in ‘Traumasporen’).
Psychologische veiligheid is de overtuiging dat je niet zal worden gestraft of vernederd voor het uiten van ideeën, vragen, zorgen of fouten en dat het team veilig is voor het nemen van interpersoonlijke risico's.
- Amy Edmondson
Sinds een aantal jaren boomt het onderzoek rond psychologische veiligheid. Zelf heb ik ook een grote literatuurstudie verricht. Psychologische veiligheid lijkt essentieel te zijn voor mens en organisatie en is positief gelinkt aan creativiteit, kennisdeling, innovatie, leerklimaat, performantie, werknemerwelzijn, etc.
Fantastisch toch.
Op naar de volgende stap: psychologische veiligheid creëren. Opvallend was dat ik hier heel wat minder onderzoek rond vond. Het bestaande onderzoek leek eerder ‘statisch’: wanneer er psychologische veiligheid is, dan zien we ook andere positieve fenomenen opdruiken (innovatie, etc), alsook omgekeerd. Interventiestudies waren moeilijk te vinden.
Volgens Edmondson creëer je als leider psychologische veiligheid in je team door het kader neer te zetten en gebruik te maken van je toolkit:
- destigmatiseer fouten maken
- stel vragen, de juiste vragen
- luister intensief
- toon kwetsbaarheid
- stel je nederig op
Verticale ontwikkeling: anders kijken naar mens en wereld
En toen kwam er een ander boek op mijn pad dat instrumenteel is geweest in mijn denken en groei als mens: ‘Een Cultuur voor Iedereen’ van Robert Kegan en Lisa Lahey.
Het boek beschrijft wat de auteurs ‘bewust ontwikkelingsgerichte organisaties’ noemen. Deze organisaties verbinden de bedrijfsactiviteit bewust met de persoonlijke ontwikkeling van hun medewerkers. De cultuur in deze organisaties ondersteunt en verweeft ieders ontwikkeling in de dagelijkse werkpraktijk, in de gewone activiteiten, in de dagelijkse routines en in de gesprekken. Uit onderzoek blijken dit succesfactoren te zijn waardoor mensen en organisaties tot bloei komen.
Het was mijn eerste kennismaking met verticale ontwikkeling als wetenschappelijke studie.
Net als de ringen van een boom kunnen we als volwassene groeien tot een grotere en complexere versie van onszelf. We groeien door te leven én we kunnen ook bewust inzetten op onze eigen ontwikkeling. Wil je meer weten over verticale ontwikkeling, start dan hier.
Sindsdien heb ik mij verdiept in de wetenschappelijke literatuur met betrekking tot de ontwikkeling van volwassenen. Ik heb het grote geluk gehad om les te kunnen volgen bij een aantal ontwikkelingspsychologen die aan de basis lagen van het baanbrekende onderzoek.
Photo by Digital Buggu on Pexels
Het voelde als thuiskomen. Het leek alsof ik jaren in een vliegtuig had gezeten zonder vliegplan. Nu ben ik geland en kan ik mijn bestemming verder exploreren en een gids zijn voor anderen.
Ik was op zoek naar antwoorden.
Er zijn geen antwoorden. Er zijn enkel vragen, telkens opnieuw. Benieuwd naar wat er aan de horizon ligt.
Meer weten?
Investeer in je ontwikkeling
Schrijf je in voor digitaal nieuws
